USTER TENSOJET 4
Bir ipliğin kalite düzeyini belirleyebilmek için, örneğin numara varyasyonu veya büküm gibi seçilmiş bir yada iki özelliğin ölçümü yeterli değildir. İpliklerin sonraki işlemlerdeki davranışları hakkında tahminler yapmak için geliştirilen yöntemler, sadece laboratuar testlerine dayalı çeşitli özelliklerin karşılaştırılmasıyla elde edilebilir. Bir ipliğin karakterize edilmesinde en temel özelliklerden ikisi kesinlikle kopma mukavemeti ve uzamasıdır.
İpliğin eğrilmesinden sonraki işlemler sırasında karşılaşacağı etkilere dayanması ve hasar görmemesi için, ipliğin belirli bir minimum mukavemete ve uzama değerine sahip olması gerekmektedir. Ayrıca, bitmiş ürün, tek ipliklerin çok düşük mukavemete ve uzama değerlerinin sonucu olarak zarar görmemelidir. Çoğu durumda, yine de bitmiş üründe ipliğe uygulanan kuvvetler, üretim işlemi sırasında uygulanan kuvvetten çok daha düşüktür. Gerekli gerilme mukavemeti ve uzama öncelikle sonraki işlemlerin çeşidine bağlıdır. Örneğin modern bir dokuma makinesinde ipliğe uygulanan kuvvete dayanmak için iplikler, sadece yüksek çekme kuvvetlerine maruz kalmaz; fakat aynı zamanda limitler içinde değişen uzama değeri gerektirir.
Gerilme kuvveti ve uzama değerinin bilinmesi,sadece sonraki işlemler ve verilen bir bitmiş ürün için ipliğin uygunluğu acısından bir tahmin yapılmasını sağlamaz; aynı zamanda iplik üretim prosesinin analizine ve üretim problemlerinin belirlenmesine de olanak sağlar.
Mukavemet cihazları, hemen hemen tekstil sektörünün kendisi kadar eskidir. Gerilme kuvveti acısından çok sayıda istatiksel verinin toplanması, ilk kez 1940’ların sonunda otomatik test cihazlarının gelişmesiyle mümkün olmuştur. Sonraki çıkış, 1981’de mikro işlemci kontrollü cihazların bulunmasıyla, mukavemet test cihazlarının gelişmesiyle gerçekleşmiştir. Yapılana gelişmeler sonucunda test süresinde bir azalma, analizi kolay bir formda tüm test sonuçlarının otomatik hazırlanması gibi kolaylıklar olmuştur. Örneğin kısmı yapılan iş gibi yeni özeliklerin belirlenmesi, ölçüm koşularının sistematik programlanması sayesinde ölçüm hatalarının giderilmesi ve test sayfasında tüm ölçüm koşullarının listelenmesidir.
Uster Technologies, 2 mukavemet cihazı sunmaktadır;
-USTER TENSORAPID 4 konvansiyonel test sistemi
-USTER TENSOJET 4 ultra-yüksek hızlı mukavemet test sistemi
USTER TENSORAPID ile USTER TENSOJET 'in karşılaştırılması |
|
USTER TENSORAPID ile kalsik mukavemet |
USTER TENSOJET ile yüksek hızlı testler |
Uluslar arası standartlara göre mukavemet testleri |
Sonraki ,işlemlerde pik yüklere göre mukavemet testi |
Teknik ve yüksek özgül mukavemetli iplikler |
İstatiksel önemli sonuçlar |
Filament ipliklerde çeşitli testler |
Ekstrem zayıf yerlerin analizi |
Histerisiz testler |
Dokuma makinelerinde iplik kopuşlarının önceden tahminlenmesi |
Özel testler |
İplikhanelerde son testler, dokuma ve örme |
Örnek uzunluğu ve test hızının değişken ayarları |
USTER TENSORAPID 4'e göre 42 defa daha hızlı testler |
Dokuma ve örme kumaşların mukavemet testi |
|
Kopma kuvveti ve uzama ölçümlerine etki eden faktörler
Kütle
Kütle ile kuvvet arasıda temel farklılıklar vardır. Bir cismin kütlesi basit bir terazi kullanılarak kütle karşılaştırılmasıyla belirlenmektedir.Kütle dünyanın yerçekimi kuvvetinden bağımsızdır. Kütle birimi kilogramdır (kg). örneğin, bir tarak şeridi 4 ktex geliyorsa bu ,1000 m uzunluğundaki bir tarak şeridinin 4 kg kütleye sahip olacağı anlamına gelir.
Kuvvet
Kuvvet yaylı terazi yardımıyla belirlenir. Kuvvetin birimi newtondur.[N=kg*m/s²]
Örneğin 1 kg bir kütleye bir yay ile yüklenecek olursak F=m*a=1 kg*9.81 m/s²]=9,81 N’luk bir kuvvet oluşacaktır.(9,81 yer çekim ivmesidir.)
Uster tarafından sunulan mukavemet ölçeri, test örneklerinin üzerinde bulunan maksimum kuvveti belirlemekte ve bunun için iplik numarası referans olarak alınmaktadır. Birimi N/tex’dir.1 cN/tex (santinewton/tex) daha önceleri kullanılan “kopma uzunluğu” birimi olan RKM’den yaklaşık olarak %2 daha azdır. Daha önce kopma değeri ile çalışmış olanlar için yeni birim olan cN/tex’e geçişte herhangi bir zorluk yaşanmaz, çünkü elde edilen değerler pratik olarak aynıdır.
Son bir yıl boyunca, batı Avrupa ülkeleri, ölçümleri saptanması ile ilgili kuralları gözden geçirip düzenlemiştir. Bu düzenlemenin gerçekleşmesi, “Syteme Internatıonal d!Unıtes” (kısaltma:SI) veya “Uluslararası Birim Sitemi” ismiyle bilinen uluslar arası olarak tanınmış ölçüm birimleri sisteminin geliştirilmesiyel olmuştur.
Mukavemet testinde SI sistemi uygulanırken, izin verilen ve verilmeyen birimler aşagıdaki tabloda özetlenmiştir.
Fiziksel boyut
SI- birimleri ve kanunen edilen diğer birimler |
|
||||
İsmi |
Kısaltma |
Ek birimler |
Kanuni olarak izin |
Kanuni olarak izin verilmeyen birim |
|
Kuvvet |
Newton |
N |
mN,cN |
1N=0.102 kp |
kg, kgf, kp |
Kütle |
Kilogram |
Kg |
g,mg |
|
|
Uzunluğa göre |
tex |
tex |
ktex,dtex,mtex |
1 tex=1000/Nm |
Nm, Nec,Ne,den, |
Özgül mukavemet |
Newton/tex |
N/tex |
cN/tex |
cN/tex=0,9807*Rkm |
Rkm |
Yapılan iş |
Newton*meter |
Nm |
cNm |
cNcm=09807 g*cm |
g*cm ,kp*m |
Uzama
İpliklerde yapılan çekme testlerindeki E uzaması, kopma mukavemetine FH ulaşıldığında test numunelerinde test uzunluğuna göre görülen uzamadır.
Uzama E=(L2-L1) L1x100
L2=kopma kuvveti uzunluğuna ulaşıldığında test numunenin uzama miktarı
L1=Gerilme testlerinin başlangıcında test numunelerin uzunluğu
Yapılan iş
USTER TENSORAPID 4 ile hesaplanan işin değeri, kuvvet ve mesafenin çarpımından elde edilir. Burada kuvvet, test numunesine maksimum kuvvetin uygulandığı koşullarda etki eden kuvvet, mesafe ise, hareketli çenenin maksimum kuvvete ulaşıldığı andaki hareket mesafesidir.
W=F*L (Nm) (joule)
W=yapılan iş
F=Kopma uzamasını sağlayan ortalama değer
L=hareket mesafesi
Ön Gerilimle Kuvveti
Gerilme testlerinin başlangıcında, bütün ipliklerin aynı başlangıç koşullarına sahip olması için, test numunelerine 0.5 cN/tex’lik ön gerilme kuvveti uygulanır. Bu ön gerilme uluslar arası standartlara göre belirlenir. (ASTM,ISO,DIN,BISFA)
İplik tipi |
Hammadde |
Ön gerilme |
Standartlar |
Eğrilmiş iplikler |
pamuk, yün, keten,ipek,sentetik lifler |
0,5 cN/tex |
DIN |
Filament iplikler |
viskon, bakır |
0,5 cN/tex |
BISFA |
Filament iplikler |
Polyester |
0,5 cN/tex |
BISFA |
Filament iplikler |
Poliamid |
0,5 cN/tex |
BISFA |
Tekstüre iplikler |
polyester/poliamid |
2 cN/tex |
BISFA |
Tekstüre iplikler |
viskon, bakır |
1 cN/tex |
BISFA |
Elastomerler |
Poliüretan |
0,01 cN/tex |
BISFA |
RAPORDAKİ TERİMLERİN AÇIKLANMASI |
|
USTER TENSOJET 4 1.8 |
Ölçüm cihazı, yazılım versiyonu V1.8 |
Web 14.12.06 02:30 |
Testin Tarih ve Zamanı |
Operatör |
Operatörün Adı |
Page 1 |
Sayfa Sayısı |
Style (24/1 OE WWgibi) |
Numunenin Tipi |
Sample ID |
Numunenin tanımlayıcısı |
Nom. count (Nec 24 gibi) |
Numara |
Nom. Twist (870 T/m) |
Büküm (tur/m) |
Tests 2/1000 |
2 bobinin test sayısı, her kopstan 1000 test |
V=400m/min |
Test hızı 400 m/mim |
FV=9.9 |
Ön gerginlik 9.9 cN |
KOLONLARIN AÇIKLAMASI |
|
B-Force |
Kopma kuvveti |
Elong |
Kopma uzaması |
Tenacity |
özgül mukavemet |
B-Work |
Kopma işi |
Mean |
Ortalama değer |
s |
standart sapma |
CV |
Varyasyon Katsayısı |
USP01 |
Uster İstatislikleri 2001 |
Q95 |
%95 güven aralığı |
Min |
En küçük değer |
Max |
En büyük değer |
Sonuç; Uster tensojet 4 vasıtasıyla ipliğin mukavemeti, elastikiyeti hakkında bilgi sahibi oluruz. Raporun değerlendirmesi ise ipliğimizin mukavemet, elastikiyet acısından girmiş olduğu USP01 satırında % olarak verilmiştir. Ayrıca usterin belirlemiş olduğu standartlarla ipliğimizin değerleri arasında bir kıyaslama yapılabilir. Scatter Plot grafiğinde her bir renk bir numuneyi temsil eder ve her bir nokta yapılan test sonucudur. Noktaların toplu halde olması bizim için daha iyi bir durumdur. Bu da ipliğimiz varyasyon katsayısının daha düşük olması demektir yani ipliğimizin her yerde genelde aynı değerleri taşıdığı anlamına gelir.